Danh mục sản phẩmGiám sát, phản biện xã hội là một trong những chức năng, nhiệm vụ quan trọng của Hội Nông dân Việt Nam, nhằm xây dựng và thực hiện đúng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các chương trình, dự án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở nông thôn; kịp thời phát hiện những sai sót, khuyết điểm trong tổ chức thực hiện, những nội dung còn thiếu, chưa sát, chưa đúng, chưa phù hợp trong các văn bản dự thảo của các cơ quan Đảng, Nhà nước; kiến nghị sửa đổi, bổ sung các chính sách cho phù hợp, phát hiện, phổ biến những nhân tố mới, những mặt tích cực, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nông dân.
Đồng thời, nâng cao năng lực của cán bộ, hội viên, nông dân; phát huy vai trò, trách nhiệm của tổ chức Hội Nông dân các cấp, góp phần xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh.
Ngày 7/1/2025, thay mặt Ban Thường vụ, đồng chí Lương Quốc Đoàn, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam vừa ký ban hành Kế hoạch số 165 – KH/HNDTW thực hiện công tác giám sát và phản biện xã hội; tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền năm 2025, trong đó có nội dung giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp.
Nhằm góp phần thực hiện Kế hoạch số 165 – KH/HNDTW, Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt tổ chức tọa đàm trực tuyến, với chủ đề: Đánh giá, giám sát chất lượng vật tư nông nghiệp – vai trò của nông dân.
Tham dự Tọa đàm hôm nay, trân trọng giới thiệu:
- Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường)
- Ông Đỗ Minh Hải, Phó Trưởng ban Tổ chức - Kiểm tra Trung ương Hội Nông dân Việt Nam.
- Ông Hoàng Trọng Thủy, Chuyên gia nông nghiệp.
Chúng ta đã có đầy đủ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
Nói về chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng quản lý nhà nước và thực thi pháp luật về lĩnh vực trồng trọt, bảo vệ thực vật, trong đó có quản lý thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho hay:
Về mặt pháp lí, hiện nay chúng ta đã có đầy đủ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, trong đó thuốc BVTV được quy định tại Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật; phân bón được quản lí theo Luật Trồng trọt, cũng như các thông tư, quy định, các điều kiện quản lí kinh doanh.
Thứ 2 là về quản lí chuỗi, hiện nay cả thuốc BVTV cũng như phân bón đều được quản lí chặt chẽ thông qua các quy định về đăng kí, khảo nghiệm, sản xuất, lưu thông… Ví dụ thuốc BVTV yêu cầu 100% loại thuốc phải được khảo nghiệm, tuân thủ các quy định. Việc sử dụng thuốc BVTV đều phải được hướng dẫn chi tiết, tuyên truyền sử dụng đảm bảo đúng cách, an toàn, hiệu quả, đơn cử như các chương trình IPM (quản lí dịch hại tổng hợp)…
Về phân bón cũng vậy, mọi sản phẩm phải được nhà nước kiểm định, qua các bước khảo nghiệm chặt chẽ trước khi đưa ra sử dụng. Thứ 3, về giám sát quản lí cũng được chúng tôi thường xuyên phối hợp với các cơ quan chức năng, trong đó đặc biệt chú trọng hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV an toàn hiệu quả. Thời gian qua, Cục Trồng trọt và BVTV đã đặc biệt chú trọng việc loại bỏ một số loại thuốc BVTV hết vòng đời, hiệu quả kém. Theo đó đã có 1406 loại thuốc đã được loại bỏ khỏi danh mục sử dụng tại VN.
Từ năm 2017 đến nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã loại bỏ 12 hoạt chất, 1.706 tên thương phẩm thuốc BVTV có nguy cơ cao ảnh hưởng đến sức khỏe con người, vật nuôi và môi trường và 1.265 hàm lượng hoạt chất không đáp ứng quy định ra khỏi Danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam.
Ông Hiếu cũng khẳng định: con số hơn 1.700 loại thuốc BVTV đã được loại bỏ danh mục cho thấy sự cố gắng rất lớn của ngành chức năng, đồng thời khẳng định vai trò của các cấp hội ND rất quan trọng nhằm hướng đến sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả cho sản xuất.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường thường xuyên cập nhật, rà soát danh mục các loại thuốc đã được cấm sử dụng. Đây là việc rất quan trọng nhằm nâng cao ý thức sử dụng thuốc BVTV cũng như từng bước xây dựng nền sản xuất an toàn. Việc loại bỏ các loại thuốc BVTV như vậy cũng mở đường cho các loại thuốc thế hệ mới có thời gian cách li tốt hơn, an toàn hơn, gắn với bảo vệ môi trường.
Thời gian qua, việc thực hiện ở nông dân và các địa phương rất tốt, thông qua các chương trình tập huấn, tuyên truyền, chúng tôi nhận thấy việc sử dụng thuốc đã được đảm bảo đúng cách, đúng lúc, đúng liều lượng… Đồng thời khuyến khích sử dụng thuốc BVTV sinh học, thời gian cách li ngắn hơn, an toàn với con người và góp phần bảo vệ môi trường tốt hơn.
Hiện nay việc sử dụng thuốc BVTV hoá học cũng ngày càng giảm dần, tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại khi ở một vài nơi nông dân còn sử dụng thiếu phương tiện bảo hộ, sử dụng không đúng liều lượng, pha trộn các loại thuốc với nhau; tình trạng mua bán thuốc BVTV trên mạng xã hội không rõ nguồn gốc đang xảy ra. Tương tự, việc sử dụng phân bón cũng rất đa dạng. Bà con ngày càng áp dụng tốt các tiến bộ khoa học kỹ thuật, bón phân theo quy trình 4 đúng, với các phân bón thế hệ mới. Tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại ở chỗ bà con còn lạm dụng phân bón hoá học, bón phân không cân đối, bón theo kinh nghiệm chứ không căn cứ theo các tiêu chí khoá học, cũng như phân bón giả, phân bón kém chất lượng còn tồn tại.
Hơn 100.000 buổi tuyên truyền, 6 triệu lượt người tham gia đánh giá, giám sát vật tư nông nghiệp
Từ năm 2014, Hội Nông dân Việt Nam, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Công Thương đã ký chương trình phối hợp thực hiện giám sát thực hiện pháp luật về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp giai đoạn 2014-2020. Nói về những kết quả nổi bật của chương trình này, ông Đỗ Mạnh Hải, Phó Trưởng ban Tổ chức - Kiểm tra Trung ương Hội Nông dân Việt Nam nhấn mạnh:
Vật tư nông nghiệp là yếu tố đầu vào thiết yếu trong sản xuất nông nghiệp, nếu như người nông dân sử dụng đúng, an toàn, chất lượng sẽ gia tăng giá trị hàng hóa, bảo vệ môi trường, sức khỏe, tăng cường sức cạnh tranh, mở rộng thị trường và tăng thu nhập, cải thiện đời sống của người nông dân.
Công tác giám sát vật tư nông nghiệp có ý nghĩa rất quan trọng, khẳng định vai trò, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người nông dân, từ đó, người nông dân sử dụng và nhận diện an toàn. Vì vậy, chương trình phối hợp thực hiện giám sát thực hiện pháp luật về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp giai đoạn 2014-2020 đã có rất nhiều kết quả tích cực.
Qua chương trình này, việc đánh giá, giám sát vật tư nông nghiệp được chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất từ Trung ương đến địa hương, huy động được nguồn lực để Hội Nông dân các cấp tham gia giám sát. Kết quả thực hiện chương trình phối hợp: Hội Nông dân các cấp đã tổ chức hơn 100.000 buổi tuyên truyền cho 6 triệu lượt người, hơn 400.000 tờ gấp, tờ rơi, hướng dấn; tổ chức gần 10.000 lớp tập huấn cho hơn 800.000 lượt người tham dự. Thông qua các lớp tập huấn, người nông dân đã nhận thức được rõ sử dụng vật tư nông nghiệp, nhận diện được vật tư kém an toàn, không rõ nguồn gốc.
Ngoài được tập huấn, nông dân còn được tham quan, xây dựng các mô hình kinh doanh, sử dụng vật tư an toàn, chất lượng, bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, các cấp Hội Nông dân đã tích cực tham gia công tác giám sát, nghiên cứu, xem xét trên 7.300 văn bản, thành lập gần 6.000 đoàn giám sát. Bên cạnh đó, Hội Nông dân cũng tham gia giám sát, thực hiện cơ chế chính sách, giúp nông dân sử dụng vật tư nông nghiệp an toàn. Qua chương trình giám sát, cơ bản người nông dân đều thực hiện đầy đủ quy định của pháp luật về kinh doanh, sử dụng vật tư nông nghiệp, tuy nhiên, vẫn còn một số nơi chưa thực hiện tốt. Vừa qua, cơ quan chức năng đã phát hiện trên 2.600 vụ việc vi phạm.
Cũng theo ông Hải, kết quả tổng kết chương trình đã bộc lộ những hạn chế cần tiếp tục khắc phục trong thời gian tới.
Trước hết, hoạt động giám sát thời gian qua chủ yếu tập trung vào các cơ sở sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp. Tuy nhiên, khâu giám sát việc sử dụng của người dân mà cụ thể là nông dân trực tiếp sử dụng vật tư vẫn còn hạn chế. Việc này rất quan trọng, bởi nếu người dân sử dụng không đúng cách, lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật hay hóa chất, sẽ gây ảnh hưởng lớn đến môi trường, sức khỏe cộng đồng và chất lượng nông sản.
Bên cạnh đó, công tác phối hợp liên ngành giữa các cơ quan ở một số nơi còn thiếu tính thường xuyên, đồng bộ. Khi lực lượng cán bộ Hội Nông dân đi giám sát, nếu không có sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chuyên môn thì rất khó tiếp cận sâu, nhất là với các cơ sở có quy trình sản xuất phức tạp. Đây là một điểm yếu và thiếu.
Một điểm yếu nữa là năng lực của cán bộ cơ sở trong việc phân tích, đánh giá, đưa ra kết luận giám sát và kiến nghị chính sách còn hạn chế. Việc đào tạo chuyên sâu, bài bản cho lực lượng tham gia giám sát chưa thực sự được chú trọng. Chính vì vậy, khả năng phản biện, đề xuất điều chỉnh chính sách để phù hợp với thực tiễn cũng còn yếu.
Một nội dung rất quan trọng nhưng vẫn chưa được làm tốt, đó là giám sát đối với các cơ quan nhà nước trong việc tiếp thu, chỉnh sửa, bổ sung cơ chế, chính sách sau giám sát. Hiện nay chúng ta vẫn còn nhiều hạn chế trong việc theo dõi, đôn đốc thực hiện.
Công tác giám sát sản xuất kinh doanh vật tư đầu vào còn nhiều hạn chế
Việc các cấp Hội Nông dân, người nông dân trực tiếp tham gia vào quá trình giám sát thực hiện pháp luật về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp, ông Hoàng Trọng Thủy đánh giá đây là việc làm vô cùng ý nghĩa trong việc xây dựng nền nông nghiệp an toàn, bền vững.
Ông Thủy khẳng định, ý nghĩa đầu tiên là nó như một thước đo an ninh, việc kinh doanh vật tư nông nghiệp có bảo đảm thì nền nông nghiệp sẽ trở thành thước đo của độ bền quốc gia. Nông dân tham gia có 2 ý nghĩa lớn là tạo động lực cho phát triển kinh tế xã hội, xây dựng môi trường nông thôn xanh sạch, mang lại lợi ích cho quốc gia và cho nền nông nghiệp của chúng ta.
Ý nghĩa nữa là việc giám sát này sẽ có sự bắt tay hai phía, đó là Đảng lãnh đạo quản lý, nông dân giám sát việc thực hiện, ó sẽ là khâu then chốt quyết định sự phát triển của nền nông nghiệp bền vững, hướng đến kinh tế xanh. Việc giám sát thực hiện như vậy sẽ tạo ra “sự bắt gặp” của lợi ích kinh tế, sự phát triển xanh, bền vững của nông nghiệp Việt Nam.
Một ý nghĩa nữa là khi nông dân trực tiếp khi giám sát còn góp phần ngăn chặn vật tư kém chất lượng, giả, nhái, đảm bảo năng suất cây trồng vật nuôi, sản xuất cho chính bản thân người nông dân. Sau đó là đảm bảo sức khỏe, trách nhiệm với cộng đồng, giúp cho XK nông sản được mở rộng ra, là cánh kéo GDP cho sự phát triển chung của nền kinh tế. Khi có một lực lượng giám sát liên tục như vậy sẽ tạo áp lực xã hội thúc đẩy DN tuân thủ pháp luật trong kinh doanh sản xuất vật tư nông nghiệp.
"Tôi xin phép góp ý thẳng thắn, giám sát sản xuất kinh doanh vật tư đầu vào hiện nay còn nhiều hạn chế, giống lúa kiểm soát được nhưng phân bón là khó, rõ ràng nó tạo áp lực cho DN tuân thủ pháp luật khi có sự giám sát. Tôi ví dụ bao bì phân bón chỉ ghi thành phần, nhưng không ghi cách phối trộn vậy giám sát gì, nên đây là cách để DN phải tuân thủ pháp luật. Nông dân hiện nay đang tích cực xây dựng chuỗi nông sản sạch, nếu giống, thức ăn không đảm bảo thì ta không có nguồn nông sản sạch, khó phát triên thị trường. Ý nghĩa cuối cùng là gắn sản xuất an toàn, từ canh tác bừa bãi sang canh tác có tiêu chuẩn kỹ thuật".
Phải minh bạch hóa thị trường vật tư nông nghiệp
Việc vận động người nông dân cùng thực hiện giám sát, đánh giá chất lượng vật tư nông nghiệp là năng lực phân tích, đánh giá, kết luận của cán bộ cơ sở, người nông dân trong quá trình thực hiện còn hạn chế, chưa có nhiều thiết bị phục vụ nên chưa phát hiện được các hành vi vi phạm; theo ông Nguyễn Quang Hiếu, thực tế này đang diễn ra tại nhiều địa phương, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Ông Hiếu nhấn mạnh: Hiện nay có nhiều loại phân bón giả, kém chất lượng có mẫu mã, bao bì rất tinh vi dễ qua mặt người tiêu dùng. Trong khi đó, kỹ năng nhận diện các mặt hàng vật tư giả không chỉ người dân còn kém, yêu mà các cán bộ chuyên môn cũng còn hạn chế nhất định. Chính điều này gây ảnh hưởng tực tiếp đến việc sử dụng thuốc và phân bón giả, kém chất lượng gây mất an toàn cho người sử dụng, cho cây trồng, vật nuôi và môi trường.
Bên cạnh đó, các trang thiết bị kiến thức, thiết bị nhân diện các mặt hàng vật tư nông nghiệp từ các cơ quan từ trung ương đến địa phương còn thiếu, chưa hình thành được mạng lưới cảnh báo cần thiết để người dân, doanh nghiệp tránh được các nguy cơ mất an toàn từ các vật tư giả, kém chất lượng. Tôi cho rằng, các doanh nghiệp, đơn vị trực tiếp sản xuất các sản phẩm vật tư nông nghiệp cần chủ động phối hợp với cơ quan nhà nước, Hội nông dân... tổ chức tập huấn, đào tạo giúp người dân có thêm kiến thức để tự tin lựa chọn các mặt hàng vật tư chính hãng, chất lượng để chăm sóc cây trồng, vật nuôi đạt hiệu quả kinh tế cao và an toàn hơn. Qua đó còn giúp minh bạch hóa thị trường tiêu dùng các mặt hàng vật tư nông nghiệp.
Thứ 2 là sự minh bạch hóa thị trường vật tư nông nghiệp, các doanh nghiệp nên tăng cường các chương trình đào tạo, tập huấn để các cán bộ Hội Nông dân, người nông dân có thêm kiến thức, kinh nghiệm, từ đó tham gia vào quá trình giám sát chất lượng, phát hiện các hành vi vi phạm. Điều này còn liên quan đến niềm tin của người sử dụng, nông dân trực tiếp sản xuất, nếu chúng ta làm tốt điều sẽ tạo thêm niềm tin cho bà con yên tâm sử dụng các sản phẩm vật tư nông nghiệp.
Từ kết hợp kết nối như vậy sẽ giúp mối liên kết giữa doanh nghiệp, các cơ quan nhà nước, nông dân ngày càng bền chặt, hiệu quả hơn. Vừa qua, Cục BVTV đã phối hợp với các địa phương, doanh nghiệp tổ chức nhiều buổi tận huấn, đào tạo cán bộ, nông dân phân biệt, lựa chọn, sử dụng các mặt hàng vật tư phân bón, thuốc BVTV chính hãng hiệu quả, an toàn hơn. Chúng tôi sẵn sàng phối hợp với các cơ quan, nhất là Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tổ chức các chương trình giám sát vật tư nông nghiệp để giúp minh bạch hóa thị trường, vừa giúp người dân sử dụng sản phẩm phân bón, thuốc BVTV an toàn hiệu quả hơn.
Hội Nông dân Việt Nam sẽ ưu tiên tập trung tăng cường công tác phối hợp
Thực hiện giám sát, phản biện xã hội luôn được xác định là một trong những chức năng, nhiệm vụ quan trọng của Hội Nông dân Việt Nam, do đó, ông Đỗ Minh Hải khẳng định, thời gian tới, để tiếp tục thực hiện tốt công tác giám sát, phản biện xã hội, trong đó có giám sát việc thực hiện pháp luật về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp, Hội Nông dân Việt Nam sẽ ưu tiên tập trung tăng cường công tác phối hợp:
Hiện nay, các cấp Hội Nông dân đang thiếu nhiều về nguồn kinh phí, chuyên môn, thiết bị để thực hiện giám sát về vật tư, nông nghiệp. Chính vì vậy, chúng tôi sẽ tăng cường công tác phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa Hội Nông dân với các ngành liên quan (Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, Sở Nông nghiệp và môi trường, Sở Công Thương) trong tất cả các khâu: trao đổi thông tin, tổ chức thực hiện, kiểm tra, sơ kết, rút kinh nghiệm.
Thứ 2: Tăng cường, đổi mới công tác tuyên truyền, tập huấn cho đội ngũ cán bộ Hội Nông dân làm công tác giám sát, qua đó nâng cao nhận thức, kỹ năng, trách nhiệm cho cán bộ Hội Nông dân.
Thứ 3: Chú trọng xây dựng và nhân rộng các mô hình điểm về sản xuất, kinh doanh, sử dụng vật tư nông nghiệp an toàn, hiệu quả, gắn với bảo vệ môi trường và tiêu thụ sản phẩm.
Thứ 4: Tăng cường kiểm tra chéo nông dân trong sử dụng đúng, đủ vật tư nông nghiệp. Chúng tôi đang xây dựng các mô hình CLB, CLB Nông dân với pháp luật, CLB nông dân với môi trường, CLB nông dân sản xuất kinh doanh giỏi. Qua đó nông dân trao đổi thông tin, cũng như kiểm tra chéo nhau trong sử dụng đúng, đủ vật tư nông nghiệp.
Thứ 5: Nâng cao hiệu quả công tác xử lý vi phạm sau giám sát, đảm bảo các kiến nghị của đoàn giám sát được các cơ quan chức năng xem xét và giải quyết kịp thời, triệt để. Tăng cường theo dõi, giám sát việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát, đảm bảo quyền lợi của nông dân được bảo vệ.
Thứ 6: Các Trung tâm hỗ trợ nông dân của Hội Nông dân tích cực phối hợp với các doanh nghiệp uy tín thực hiện các chương trình phân bón trả chậm, đưa nguồn phân bón chất lượng đến tận tay nông dân.
Tránh cho nông dân "tiền mất tật mang", cần tăng cường phổ biến kiến thức
Từ góc độ là người quan sát, nghiên cứu, tìm hiểu nhiều về đời sống sản xuất của người nông dân, chuyên gia Hoàng Trọng Thủy cho rằng cần nhận diện được rõ khó khăn của người nông dân đang cần tháo gỡ là gì, thì sau đó mới quay lại giám sát, phản biện được.
Những khó khăn mà người nông dân không tự mình vượt qua được, theo tôi đầu tiên là khó khăn về thiếu thông tin, thiếu kiến thức kỹ thuật. Ví dụ phân bón, chúng ta tuyên truyền phải bón đúng đối tượng, đúng liều lượng, đúng thời điểm, song hiện nay cái băn khoăn nổi lên là bón như thế nào là đúng liều lượng bởi không phải bà con nào cũng hiểu được, hoặc tính toán được. Trong khi bón không cân đối, không đúng loại phân bón mà cây trồng đang cần thì sẽ làm nảy sinh bệnh tật cho cây trồng, sinh ra lãng phí, ô nhiễm môi trường.
Do đó, tôi cho rằng việc đầu tiên là phải cung cấp thông tin chi tiết hơn cho bà con, đối với cây trồng trong giai đoạn này cần cụ thể bao nhiêu phân bón? Cụ thể đạm bao nhiêu, NPK bao nhiêu?
Thứ hai, nông dân hiện nay rất khó tiếp cận kênh phân phối chính thống, thường phải qua trung gian, các đại lí cấp 2-3…
Thứ 3, chúng ta còn thiếu công cụ đánh giá độc lập. Nếu nói rằng Hội ND tham gia giám sát, thì công cụ giám sát, đánh giá là gì? Hiện nay ở trong nông thôn và người nông dân vẫn còn đang tồn tại sự dễ dãi, “9 bỏ làm 10”, trong khi yêu cầu giám sát cực kì quan trọng. Vì vậy nếu chúng ta có sự giám sát chéo thì sẽ hạn chế được cái sai ở người sử dụng phân bón, cũng như người kinh doanh buôn bán. Tôi cũng xin nói thêm rằng tác động của quảng cáo, thông tin sai lệch với bản chất sản phẩm cũng đang khiến người nông dân rơi vào ma trận các loại phân bón, thuốc BVTV.
Để giúp người nông dân tránh được “tiền mất tật mang”, tôi cho rằng cần tăng cường phổ biến kiến thức, huấn luyện cho bà con nông dân. Trong đó, phân bón liên quan đến đất, nước, an toàn lao động, thì có thể tuyên truyền qua hình vẽ, bà con nhìn sẽ dễ hiểu và dễ làm theo hơn.
Tuyên truyền cho bà con lựa chọn vật tư đầu vào thế nào, mua ở đâu để tiếp cận thuốc BVTV, phân bón an toàn chất lượng nhất.
Thứ 2, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào giám sát, tập trung vào truy xuất nguồn gốc. Khi người dân làm chủ được công nghệ thông tin thì họ sẽ tìm được trợ thủ đắc lực cho mình. Bên cạnh đó, thông qua các cổng thông tin cần có các cảnh báo, khuyến nghị kịp thời. Đây sẽ là kênh giúp người nông dân thay đổi hành vi rất tốt.
Thứ 3, cần thiết lập chuỗi cung ứng minh bạch. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã từng yêu cầu tất cả những người bán vật tư nông nghiệp phải được tập huấn 15 ngày, không những bán đúng mà còn phải tư vấn người nông dân cách sử dụng đúng.
Lâu nay chúng ta mới chỉ chú trọng đào tạo đầu ra của vật tư nông nghiệp mà chưa chú trọng đào tạo chuỗi cung ứng đó thực sự minh bạch. Do vậy, cũng cần khuyến khích người nông dân giữ lại chứng từ mua bán, giữ mẫu thức ăn, phân bón, hoá chất cho tới khi kết thúc vòng đời sản phẩm. Bởi hiện nay vẫn còn tình trạng phân bón giả, thuốc BVTV kém chất lượng. Bằng cách giữ lại các mẫu phân bón, thuốc BVTV, chúng ta sẽ nâng cao vai trò giám sát, phản biện của nông dân cũng như tổ chức Hội ND.
Cuối cùng là phải xây dựng các HTX vững mạnh, thúc đẩy mua bán theo hợp đồng. Khi đó, pháp luật được bảo vệ, quyền của người tiêu dùng cũng được bảo vệ. Nếu HTX chưa được vững mạnh thì dù Hội ND có độc lập, hiệu năng giám sát, phản biện xã hội cũng sẽ chưa thể phát huy.
Hội Nông dân có thể báo cho cơ quan chuyên ngành địa phương để xử lý vi phạm kịp thời
Tâm đắc với ý kiến của chuyên gia Hoàng Trọng Thủy về việc người nông dân cần tích cực tham gia chuyển đổi số để nâng cao hiểu biết về thuốc bảo vệ thực vật, người nông dân cần tích cực liên kết, tổ chức HTX trong sản xuất để giám sát việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, ông Nguyễn Quang Hiếu khẳng định:
Tôi đánh giá cao việc thúc đẩy đưa tri thức vào làm hạt nhân trung tâm của nội dụng này. Với một nước sản xuất nông nghiệp có địa bàn rộng, lực lượng kiểm tra giám sát mỏng như hiện nay, nếu chúng ta có sự tham gia của Hội nông dân và nông dân trong việc kiểm tra giám sát này thì chúng tôi rất kỳ vọng đây là một phần giám sát của cơ sở, tham gia phát hiện vi phạm ngay từ đầu.
Về phía Cục, chúng tôi kỳ vọng Hội Nông dân của chúng ta sẽ cùng tham gia một số nội dung cụ thể, nhất là tham gia trong việc tuyên truyền sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, vật tư nông nghiệp hợp pháp lần không hợp pháp, tránh việc nông nghiệp thiếu hiểu biết vô tình vi phạm.
Cùng phối hợp trong hoạt động kinh doanh, Hội Nông dân có thể báo cho xã, cơ quan chuyên ngành địa phương để có những xử lý vi phạm kịp thời. Hội Nông dân của ta có thể điều tra, phản ánh để Nhà nước có căn cứ chấn chỉnh, xử lý vi phạm. Tôi tin với sự chủ động tích cực tham gia của Hội Nông dân, người nông dân cùng với sự hỗ trợ của cơ quan chuyên môn, chúng ta sẽ có một hệ thống giám sát thuốc bảo vệ thực vật, vật tư nông nghiệp tốt hơn…
Chỉ khi nông dân thay đổi, chúng ta mới tạo ra được nền nông nghiệp bền vững
Trả lời câu hỏi chung, làm thế nào để người nông dân nhận thức đầy đủ và phát huy quyền giám sát của mình, từ đó góp phần xây dựng nền sản xuất minh bạch, có trách nhiệm? Ông Hoàng Trọng Thủy mong muốn bà con nông dân hãy trở thành những người tiêu dùng thông minh.
Muốn làm được điều đó, trước hết cần không ngừng học tập, tự trang bị kiến thức thông qua việc đọc tài liệu, tìm hiểu thông tin chính thống để biết cách nhận diện và lựa chọn vật tư nông nghiệp an toàn, hiệu quả. Nếu thiếu kiến thức và niềm tin, chúng ta sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong sản xuất. Với Hội Nông dân, trong công tác "toàn dân giám sát", tôi đề xuất 2 ý: hãy chọn những người có thời gian, chuyên môn, đặc biệt là có tâm huyết với nông dân, nông nghiệp, nông thôn để làm nhiệm vụ giám sát. Những người này cần được huấn luyện kỹ lưỡng về kiến thức, kỹ năng, phương pháp và có bản lĩnh để dám lên tiếng, dám phản ánh trung thực các vấn đề. Những người làm tốt sẽ trở thành điểm tựa và là niềm tin của nông dân. Phản ánh từ họ cần được lắng nghe và xử lý kịp thời.
Thứ hai, tôi cũng muốn nhấn mạnh một nhiệm vụ quan trọng mà Bộ Chính trị và Ban Bí thư đã giao cho Hội Nông dân cách đây một năm: tổ chức cho nông dân tham gia chấm điểm, đánh giá chất lượng vật tư đầu vào. Việc này đến nay chưa được triển khai hiệu quả và cần sớm được thực hiện, bắt đầu từ những nông dân có tri thức, kinh nghiệm sản xuất kinh doanh giỏi. Thông tin có thể được thu thập qua các nền tảng điện tử của Hội Nông dân, tận dụng các công cụ có sẵn để tạo kênh phản ánh, minh bạch.
Và điều quan trọng nhất, chúng ta không thể chỉ nói đẩy mạnh, tăng cường hay nâng cao mà phải thực sự thay đổi, vì chỉ có thay đổi mới tạo ra giá trị mới.
Còn theo ông Đỗ Minh Hải: bà con, hội viên nông dân cần nâng cao hơn nữa trách nhiệm và ý thức trong việc sản xuất, kinh doanh cũng như sử dụng vật tư nông nghiệp. Việc này không chỉ vì năng suất, chất lượng mà còn vì sự an toàn cho sức khỏe bản thân, cộng đồng và môi trường sống. Đừng vì lợi nhuận trước mắt mà đánh đổi giá trị cốt lõi của nền nông nghiệp bền vững.
Trong khi đó ông Nguyễn Quang Hiếu đưa ra lời khuyên với bà con: Thứ nhất, hãy tìm hiểu kỹ các thông tin chính thống, các quy định pháp luật liên quan đến phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và các loại vật tư nông nghiệp khác.
Thứ hai, bà con nên chủ động tham gia vào các hoạt động giám sát, tố giác những hành vi vi phạm trong sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp. Đặc biệt là cần nắm vững kiến thức để sử dụng vật tư nông nghiệp đúng cách, đúng thời điểm, đúng liều lượng và đúng đối tượng – hay còn gọi là nguyên tắc “bốn đúng”.
Cuối cùng, nông dân chính là lực lượng chủ chốt tạo nên phong trào sản xuất nông nghiệp sạch. Khi bà con cùng thay đổi, cùng chung tay, chúng ta sẽ góp phần tạo dựng một nền nông nghiệp minh bạch, trách nhiệm và phát triển bền vững.
